Ludobójstwo w Afryce

David Olusoga, Casper W. Erichsen 

Tłumaczenie: Piotr Tarczyński 

Wydawnictwo Filia 

Data premiery: 26.02.2025

Liczba stron: -

Pod wodami zatoki Lüderitz (Namibia) nurkowie odkryli, że shark island otaczają ludzkie kości i zardzewiałe stalowe kajdany. Ludzie, których zmuszono do ich noszenia, a których szczątki leżą pod wodą, zostali niemal całkowicie wymazani z namibijskiej i światowej historii. Nazwy ludów, do których należeli – Hererowie, Witbooiowie Nama, Nama z Bethanie – dla większości ludzi spoza Namibii nic nie znaczą.

12 maja 1883 roku niemiecka flaga została podniesiona na wybrzeżu Afryki Południowo-Zachodniej, współczesnej Namibii, co zapoczątkowało budowę niemieckiego imperium kolonialnego w Afryce. Wraz z przybyciem sił kolonialnych rozpoczęły się brutalne represje, które przerodziły się w otwartą wojnę eksterminacyjną. Tysiące rdzennych mieszkańców zostało zabitych lub wypędzonych na pustynię, gdzie czekała ich śmierć. Do 1905 roku ocalałych umieszczono w obozach koncentracyjnych, gdzie byli systematycznie głodzeni i zmuszani do pracy na śmierć.

Lata później ludzie i idee, które stały za czystkami etnicznymi w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej, wpłynęły na formowanie się partii nazistowskiej.

Ludobójstwo Hererów i Nama było celowo ukrywane przez niemal stulecie. Odkrycie grobów ofiar, ponowne ujawnienie tej historii podważają przekonanie, że nazizm był jedynie aberracją w historii Europy.

,,Ludobójstwo w Afryce. Niemieckie zbrodnie kolonialne" Davida Olusoga i Caspera W. Erichsena to książka, która przedstawia historię kolonialną Niemiec, którzy przyczynili się do tragicznych losów ludów: Hererów i Nama, o których  europejska historia na dekady zapomniała.

Pisarze oddali w ręce czytelników szczegółowe relacje z wydarzeń, z Afryki Południowo-Zachodniej na przełomie XIX i XX w. osadzając przedstawioną historię w kontekście społeczno-politycznym ówczesnej II Rzeczy oraz polityki kolonialnej największych mocarstw. Tym samym nie tylko zrekonstruowali na podstawie zachowanych dokumentów decyzje polityczne, ale także oddali nastroje społeczne i reakcje zwykłych mieszkańców na podejmowane działania. Co ważniejsze autorzy szczegółowo przedstawiają kilka afrykańskich ludów,  w tym prominentne postacie, takie jak: Hendrik Witbooi i  Samuel Maharero. Czytelnik ma okazję prześledzić, jak na przestrzeni lat zmieniało się zachowanie i podejście Niemiec do rdzennych mieszkańców. 

Tak naprawdę książkę ,,Ludobójstwo w Afryce. Niemieckie zbrodnie kolonialne" można podzielić na dwie części. Pierwsza opisująca ambicję kolonialne mocarstw i niemieckie dążenia w wyścigu o wpływ, które rozpoczęły się dla tego państwa  w 1883 r., a dekadę później doprowadziły do zbrodni wymierzonych w rdzenne ludy. W drugiej części autorzy umiejscawiają wydarzenia z Afryki w kontekście szerzącej się idei rasowej, darwinizmie i  nacjonalistycznych postaw w II Rzeszy. W obywatelach nie tylko zakorzeniono rasistowskie postawy, ale także zaczęto romantyzować kolonialną przeszłość kraju. David Olusoga, i  Casper W. Erichsen  w swojej książce zwracają również uwagę na czołowych niemieckich polityków i żołnierzy, którzy służyli w Kolonii, a później  pomagali tworzyć III Rzesze, ale rzadko się mówi o nich w tym kontekście. Druga połowa książki jest bardziej analityczna, autorzy dzielą się w niej własnymi wnioskami. 

David Olusoga jest cenionym brytyjsko-nigeryjskim historykiem, który poszerza wiedzę i świadomość o afrykańskiej historii poprzez książki i programy telewizyjne. Duński współautor książki, Casper W. Erichsen  od 14 lat mieszka w Afryce, na Uniwersytecie Namibii zrobił dwa fakultety z historii. Muszę także zwrócić uwagę na wkład tłumacza Piotra Tarczyńskiego, który podczas prac nad przekładem poszerzał kontekst historyczny, językowy oraz weryfikował kosmetycznie daty  w przypisach. 

Kolonialne ambicje i bezwzględne praktyki niemieckich przedstawicieli nie były odosobnione w epoce Imperializmu. Wielka Brytania, Holandia Francja, Belgia również rozszerzały swoje wpływy kosztem rdzennych mieszkańców.  To bardzo ważna i trudna książka, która przeraża okrucieństwem i ignorancją najeźdźców. Warto ją przeczytać, ponieważ  przypomina o zapomnianych przez Europę wydarzeniach oraz pomijanych ofiarach. 

Współpraca reklamowa (barter) wydawnictwo Filia