Arabskie noce

Richard Burton

Tłumaczenie: Justyna Sarna 

Wydawnictwo: Materia

Data premiery: 08.05.2025

Liczba stron: 408

Opowieści, które przetrwały wieki, powracają w pełnym blasku. Księga tysiąca i jednej nocy ożywa na nowo, odsłaniając zmysłowy i tajemniczy świat Orientu

Ponadczasowy zbiór bliskowschodnich baśni i legend misternie snutych przez Szeherezadę, z każdą historią wciągający coraz głębiej do świata, który hipnotyzuje, uwodzi i zapiera dech.

Splatają się tu namiętność i intryga, miłość i zdrada, pasja i wyrachowanie, mądrość i magia, a wszystko to w cieniu przeznaczenia, oparach herbaty z kardamonem i przy pucharach pełnych wina.

Za zamkniętymi wrotami sułtańskich pałaców, na wonnych bazarach czy pełnych niebezpieczeństw szlakach karawan poznajemy zależności i relacje rządzące średniowiecznym światem muzułmańskim, z których wyłania się głębsza refleksja na temat ludzkiej natury. Jakże w wielu aspektach nam znajomej.

"Ta książka to klucz do skarbca, w którym kryje się kulturowe bogactwo Bliskiego Wschodu – w jego najbardziej autentycznej i nieocenzurowanej formie."

Bartek Gil, Radio 357

 ,,Arabskie noce" to zbiór opowiadań, który znany jest pod wieloma różnymi tytułami, między innymi: ,,Księga tysiąca i jednej nocy" i ,,Baśnie z tysiąca i jednej nocy". Historia powstania tego zbioru jest długa i zawiła.  Początki najstarszej arabskiej wersji mogą sięgać nawet IX–X wieku. Na przestrzeni wieków zbiór ten ulegał wpływom innych krajów. Na skutek tego był rozszerzany o kolejne historie.  Według aktualnego stanowiska literaturoznawców opowieści zawarte w zbiorze pochodzą także z terenów  Persji i Indii z  XIII w. Na kształt oraz późniejszy odbiór zbioru opowiadań  mieli z pewnością również tłumacze. Pierwsze europejski przekład ukazało się dopiero w XVIII wieku dzięki Antoine'owi Gallandowi, który zawarł we francuskim wydaniu opowieść o ,,Alladynie",  czy ,,Ali Baba i czterdziestu rozbójników". Tych opowieści próżno szukać w arabskim manuskryptach.

Wydany przez wydawnictwo Materia zbiór powstał na podstawie opracowania i tłumaczenia Richarda Burtona z 1885 roku, które do dziś uważana jest za najbardziej kompletne oraz pozbawione cenzury, ale właśnie dlatego przez długi czas uchodziło za najbardziej kontrowersyjne. 

Zapoznanie się z opowiadaniami ,,Arabskich nocy" w opracowaniu Richarda Burtona była ciekawym oraz zaskakującym doświadczeniem. Zwłaszcza, że wcześniej miałam już styczność z opowieściami pochodzącymi z ,,Księgi tysiąca i jednej nocy", ale mam wrażenie, że to tylko pogłębiło moją początkowa dezorientacje. Historie w opracowaniu Richarda Burtona są mroczne, przepełnione okrucieństwem, a nawet nierzadko złe występki bohaterów przynoszą im bogactwo lub pozostają bez kary. Mimo tego wybór wydawnictwa Materia ukazuje  różnorodność zbioru. Widać to choćby nawet w sposobie przedstawiania kobiet w tych historiach. Przeważnie są przebiegłe oraz niegodziwe. Występują przeciwko obowiązującym normą i zasadą, ale nie brakuje także ich pozytywnych przedstawicielek. Na przykład troskliwej i wiernej małżonki, którą ukazano w opowiadaniu  ,,Mahomed Szalabi, jego kochanka i żona".  Ponadto w zbiorze ,,Arabskie noce" znajdziemy  historie z elementami realizmu magicznego, ale także opowieści ich pozbawione. Charakterystyczne elementy wierszowanych wstawek to powtarzane motywy na przestrzeni całego zbioru. Kilka opowiadań ma także charakter opowieści szkatułkowej. ,,Arabskie noce" to podróż po różnych historiach, w których podkreślana jest cielesność i spryt bohaterów. 

 Zbiór opowiadań ,,Arabskie noce"  jest częścią światowego dziedzictwa literackiego, które przybliża czytelnikom kulturę orientu. Jest to niezwykła pozycja nie tylko ze względu na kulturową historyczną i fabularną wartość. Mnie osobiście zafascynowała historia powstania i ewolucja tego wyjątkowego dzieła. Jak jej charakter zmieniał się pod wpływem licznych tłumaczeń i opracowań. Z tego powodu ,,Arabskie noce" jeszcze wiele skrywają przed orientalistami i tłumaczami.  Z ciekawości zapoznałabym się z pełną wersją tych opowiadań.  Warto zwrócić uwagę na to polskie wydanie z wybranymi utworami, które dodatkowo zostało wzbogacone licznymi ilustracjami Williama Harveya i Fredricha Grossa. Myślę, że jeszcze nieraz na spokojnie wrócę do tego zbioru nie tylko ze względu na liczne motywy i bliskość literatury orientu, ale także wartość merytoryczną i dwuznaczności w tekście. 

Współpraca reklamowa (barter) Nowa Baśń \ Materia.